Còn đúng 2 tháng nữa là đến Bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ, chắc hẳn nhiều người trong chúng ta cũng chưa có cái nhìn tường tận về sự kiện hấp dẫn này. Vì thế, hãy cùng tìm hiểu về cuộc bầu cử phức tạp nhất thế giới này. Trước tiên, hiến pháp Mỹ quy định cuộc bầu cử liên bang được tổ chức vào ngày thứ Ba liền kề sau thứ Hai đầu tiên của tháng 11. Nếu thứ Ba đầu tiên rơi vào ngày 01/11 cũng không được tính. Như vậy, ngày bầu cử sớm nhất trong năm sẽ là 02/11 và muộn nhất là 08/11, ngày bầu cử năm 2020 sẽ là ngày 03/11. Theo luật bầu cử Mỹ, các cử tri không trực tiếp bầu tổng thống. Lá phiếu của họ gọi là lá phiếu phổ thông chỉ có nhiệm vụ chọn ra cử tri đoàn cho tiểu bang của mình. Cử tri đoàn là một nhóm người mà mỗi người có quyền bầu cho bất kỳ ai làm tổng thống. Cử tri đoàn của mỗi tiểu bang có số người bằng tổng số thượng nghĩ sĩ (TNS) & dân biểu (DB) liên bang của tiểu bang đó. Như California hiện là tiểu bang đông dân nhất nên cử tri đoàn gồm có 55 người, trong khi đó một số tiểu bang ít dân chỉ có 3 người trong cử tri đoàn, như Wyoming. Tổng số TNS & DB liên bang hiện nay là 535 người (435 DB + 100 TNS). Washington DC hiện không có TNS hay DB nào ở Liên bang, nhưng cũng được phân bổ một cử tri đoàn gồm 3 thành viên.

Số phiếu cử tri đoàn của mỗi tiểu bang
Có 48 tiểu bang cùng với thủ đô DC qui định ứng viên nào thắng phiếu phổ thông ở tiểu bang thì thắng luôn tất cả phiếu cử tri đoàn của tiểu bang đó. Riêng Nebraska và Maine lại chọn cách "qui đổi theo tỉ lệ". Theo đó:

a) Ứng viên nào thắng phiếu phổ thông tại tiểu bang thì được 2 phiếu đại cử tri.
b) Kế tiếp, xét theo từng khu vực bầu cử quốc hội liên bang (CD). Ở Nebraska có 3 khu; ở Maine có 2 khu. Ứng viên nào có số phiếu bầu phổ thông cao hơn trong mỗi khu sẽ được 1 phiếu đại cử tri của khu đó.

Hồi năm 2016, bà Hillary thắng cử tại Maine => a) bà Hillary ngay lập tức nhận được 2 Electoral votes; b) xét đến 2 khu CD trong tiểu bang: bà Hillary thắng cử 1 khu CD, do đó bà Hillary có được tổng cộng là 3 phiếu cử tri đoàn (2+1). Trong khi ông Trump chỉ thắng cử tại 1 khu CD còn lại, nên ông Trump lụm được 1 phiếu cử tri đoàn. Trước đó năm 2008, ứng viên McCain thắng cử tại tiểu bang Nebraska => a) ông McCain ngay lập tức nhận được 2 phiếu cử tri đoàn; b) xét đến 3 khu CD trong Nebraksa: McCain thắng cử tại 2 khu CD, do đó ông McCain có được tổng cộng là 4 phiếu cử tri đoàn (2+2). Trong khi đó Obama chỉ thắng cử tại 1 khu CD, nên Obama lụm được 1 phiếu cử tri đoàn. Hiện nay trên toàn nước Mỹ có tổng số thành viên của các cử tri đoàn là 538 người. Để đắc cử tổng thống, ứng viên cần giành quá bán con số này. Như vậy ta lấy 538/2= 269. Do vậy ai muốn đắc cử thì phải được ít nhất 270 phiếu cử tri đoàn. Vì bầu cử qua hệ thống cử tri đoàn cho nên có trường hợp ứng viên thất cử do thắng phiếu phổ thông song lại thua phiếu cử tri đoàn. Điều này đã diễn ra vào các năm 1824, 1876, 1888, 2000 và 2016.

Cử tri đoàn sẽ họp lại ở từng tiểu bang vào ngày thứ hai kế sau ngày thứ 4 thứ 2 của tháng 12 để bầu tổng thống và phó tổng thống bằng lá phiếu của mình. Năm nay rơi vào ngày 14/12/2020. Cuộc bầu cử của các thành viên trong cử tri đoàn có hai lá phiếu khác nhau, gồm phiếu bầu tổng thống và phiếu bầu phó tổng thống. Kết quả cuộc bầu cử sẽ được đếm chính thức vào ngày 6 tháng 1 năm tiếp theo trước lưỡng viện quốc hội. Chủ tịch Thượng viện, trước sự chứng kiến của Thượng viện và Hạ viện, sẽ mở tất cả các hồ sơ đã được chứng nhận và đem phiếu ra đếm. Để đắc cử tổng thống hay phó tổng thống thì cũng đều cần ít nhất là 270 phiếu cử tri đoàn. Nếu không có ai đạt số phiếu để đắc cử tổng thống, Hạ viện sẽ ngay lập tức bỏ phiếu bầu tổng thống trong những người có số phiếu cao nhất, nhưng không quá ba người. Tuy nhiên, trong trường hợp này, việc bỏ phiếu sẽ được tính theo các tiểu bang, đại diện của mỗi tiểu bang có một phiếu bầu. Nếu không ai đạt được 270 phiếu để đắc cử phó tổng thống, Thượng viện sẽ chọn hai người có số phiếu cao nhất để bầu ra phó tổng thống. Số TNS cần thiết cho cuộc bầu cử này là không ít hơn hai phần ba tổng số TNS, tức cần tối thiểu 67 người.

Tobias - Upa Media Group