Siêu âm được sử dụng để quan sát các bộ phận cơ quan ở trong cơ thể. Siêu âm giúp bác sĩ chẩn đoán nhiều bệnh khác nhau. Các thuật ngữ khác được dụng cho “ultrasound” đó là “sonography” và “ultrasonography”. Sóng siêu âm đi xuyên qua các mô trong cơ thể mà không làm ảnh hưởng tới các mô đó. Không giống như tia X, siêu âm không có bức xạ.

Cách thức hoạt động của siêu âm?
Máy siêu âm khá giống một thiết bị trông như máy tính và một màn hình, và có một thiết bị cầm tay được gọi là đầu dò ( Tranductor) , đầu dò này kết nối với máy siêu âm bằng dây cáp. hoặc tân tiến hơn là đầu dò không dây ( Wireless ). Bên trong đầu dò có những tinh thể đặc biệt. Khi máy siêu âm ở chế độ hoạt động, đầu dò lúc này sẽ giống như một chiếc loa, tạo ra sóng âm thanh mà tai người không thể nghe thấy. Sóng âm này truyền vào cơ thể khi đầu dò được đặt trên da bệnh nhân. Sau đó, nó được dội ngược trở lại từ các mô và cơ quan, giống như tiếng vang. Các loại mô khác nhau sẽ phản xạ sóng âm khác nhau. Máy tính sử dụng những tín hiệu này để xác định hình dạng, cấu trúc của các cơ quan đó. Sau khi phân tích, hình ảnh siêu âm sẽ được hiển thị trên màn hình. Kết quả siêu âm và hình ảnh này có thể được lưu lại và in ra. Bên cạnh đó, một số thiết bị siêu âm cũng có thể xác định được hướng và tốc độ máu chảy qua các mạch máu hoặc tim, và đây được gọi là siêu âm Doppler.

----------------
Cần chuẩn bị gì trước khi siêu âm?
Thường thì bệnh nhân không cần làm bất cứ điều gì trước khi tiến hành siêu âm, nếu có, bác sĩ sẽ thông báo. Ví dụ: để quan sát bàng quan rõ hơn thì nó nên chứa một phần nước tiểu, vì thế bệnh nhân được yêu cầu không đi vệ sinh ngay trước khi siêu âm. Hoặc như, không khí và thức ăn (được tiêu hóa một phần) có thể ảnh hưởng đến hình ảnh siêu âm ruột và các cơ quan lân cận, do đó bác sĩ thường yêu cầu siêu âm khi bụng đói.
-----------------
Quá trình siêu âm bao gồm những gì?
Thông thường, bệnh nhân sẽ nằm ngửa, tùy thuộc vào bộ phận cần siêu siêu âm, bệnh nhân sẽ được yêu cầu điều chỉnh tư thế cho phù hợp – chẳng hạn như quay sang một bên để hình ảnh siêu âm tim hoặc thận rõ hơn, hoặc khi siêu âm vùng cổ, đặt dưới cổ một chiếc đệm nhỏ để đầu bệnh nhân hơi ngửa ra sau.
------------------
Những gì xảy ra khi siêu âm?
Bác sĩ  sử dụng một lượng gel vừa đủ trên vùng da nơi cần siêu âm. Gel này có tác dụng cải thiện sự kết nối giữa đầu dò và da, sau đó đầu dò đặt lên da và di chuyển qua lại. Quá trình siêu âm sẽ không đau, tuy nhiên bệnh nhân có thể cảm thấy có một chút áp lực. Có thể bệnh nhân sẽ phải nín thở trong thời gian ngắn để hình ảnh siêu âm rõ ràng hơn. Thời gian siêu âm có thể dao động khác nhau một chút tùy thuộc vào cơ quan cần kiểm tra. Có thể chỉ trong vòng vài phút, nhưng thỉnh thoảng sẽ mất khoảng 30 phút để hoàn thành.

------------------
Những bộ phận nào của cơ thể có thể được siêu âm?
Siêu âm có thể được sử dụng gần như toàn bộ cơ thể:

Các cấu trúc thường được kiểm tra nhất ở vùng đầu và cổ là tuyến giáp và các mạch máu.
Ở vùng ngực, siêu âm chủ yếu được sử dụng để quan sát. Nhưng cũng có thể được sử dụng để xem các cạnh của phổi (ở gần trung tâm cơ thể, không khí trong phổi ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh). Ví dụ, những thay đổi ở các vùng bên trong phổi có thể được nhìn thấy rõ ràng bằng cách sử dụng tia X.
Siêu âm bụng được sử dụng để kiểm tra các cơ quan trong bụng, bao gồm gan và túi mật, tuyến tụy và lá lách, cũng có thể được sử dụng để xem dạ dày và ruột. Nhưng không khí và thức ăn được tiêu hóa một phần thường khiến chúng khó nhìn rõ hơn. Tuy nhiên, các bác sĩ có thể xem xét các cơ quan này bằng cách kiểm tra như nội soi dạ dày.
Ở phần dưới của cơ thể, siêu âm thường được sử dụng để kiểm tra bàng quang hoặc bộ phận sinh dục
Siêu âm được sử dụng để kiểm tra thai nhi trong quá trình thai kì
Ở tay và chân thì thường dùng để kiểm tra mạch máu. Cơ bắp, gân và khớp cũng có thể được xem bằng siêu âm.

Sử dụng siêu âm tìm ra được gì?
Khi mang thai, siêu âm có thể được sử dụng để kiểm tra sự phát triển của thai nhi: Bác sĩ có thể đo chiều cao, xem tất cả các cơ quan và tứ chi đang phát triển như thế nào. Cũng có thể kiểm tra nhau thai và dây rốn cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho em bé. Siêu âm cũng có thể được sử dụng để chẩn đoán các tình trạng y tế hoặc tìm tổn thương mô, đặc biệt là:

Sưng mô hoặc toàn bộ cơ quan, chẳng hạn như lá lách hoặc hạch bạch huyết. Đó có thể là một dấu hiệu của viêm
Chứng phình động mạch hoặc đoạn hẹp trong mạch máu hoặc van tim.
U nang.
Lắng đọng canxi, ví dụ như trong tuyến tụy, hoặc các loại lắng đọng khác như sỏi mật.
Sự tích tụ chất lỏng, ví dụ như giữa phổi và thành ngực (tràn dịch màng phổi).
Thay đổi mô, như gan nhiễm mỡ hoặc xơ gan.
Thay đổi kích thước cơ quan, như phì đại tuyến giáp (bướu cổ) hoặc teo thận (thận co lại).
Sự tăng trưởng như khối u hay di căn.
-------------------
Siêu âm qua nội soi (Endosonography) là gì?
Một số cơ quan không thể nhìn thấy rõ bằng siêu âm qua da. Chúng ở sâu bên trong cơ thể hoặc được bao phủ bởi xương. Do đó, một đầu dò rất mỏng có thể được đưa vào qua một lỗ tự nhiên trong cơ thể để kiểm tra một  khu vực cụ thể “từ bên trong” (tiếng Hy Lạp: “endo”): Ví dụ, các cơ quan sinh dục nữ có thể được kiểm tra qua âm đạo, nam giới có thể kiểm tra tuyến tiền liệt qua hậu môn. Siêu âm nội soi cũng có thể được sử dụng để xem xét các cơ quan trong bụng hoặc ngực – như tim. Đầu dò được gắn vào đầu của một ống mỏng được dẫn nhẹ nhàng xuống thực quản, giống như trong nội soi dạ dày để quan sát tim dễ dàng hơn
Một vết rạch nhỏ (vết cắt) để đưa ống thông mỏng vào để siêu âm mạch máu từ bên trong. Thường thì không cần thiết dùng thuốc mê khi siêu âm nội soi, nhưng đôi khi sử dụng thuốc an thần để ngủ trong lúc khám.